Projecten

In dit hoofdstuk wil ik diverse projecten gaan beschrijven aan de hand van foto's die ik gemaakt heb tijdens het wordingsproces van zo'n project. Zonodig probeer ik ook tekeningen te maken. Helaas is dat zeker niet mijn sterkste kant, ondanks dat de computer daarbij enige hulp biedt.

Getoond wordt steeds de manier zoals ik het werk tot stand heb gebracht. Het is enkel een handleiding voor die methode en er zullen altijd op- of aanmerkingen gemaakt kunnen worden, omdat men met een andere methode ook tot hetzelfde resultaat kan komen. Dat zij dan zo. Ik gebruik steeds de hulpmiddelen en gereedschappen die in mijn bezit zijn. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat als er geen opspanklauw voorhanden is er gekozen moet worden voor een andere manier van opspannen. Die zet ik dan meestal niet uiteen.

Een fotolijstje

Als eerste wil ik laten zien hoe uit een smal stuk hout een rond lijstje gemaakt kan worden.

Dit stuk Amerikaans eiken stond bij mijn houtvoorraad, het is afkomstig van een eiken salontafeltje. Vier keer door de vandiktebank en er bleef een mooi stuk eik over van ongeveer 750x75x40. Dit wilde ik dus gaan gebruiken om er een betrekkelijk klein rond lijstje van te gaan maken, voor bijvoorbeeld een foto of een spiegel.

Eerst heb ik op papier de stukken getekend die ik uit het hout wilde gaan zagen en deze vervolgens uitgeknipt. Die stukken heb ik dan weer aan elkaar geplakt zodat ik de rondingen kon bepalen waardoor het papier als sjabloon zou kunnen dienen voor het hout.

Met de afkortzaag het hout onder verstek in vier stukken gezaagd. Door het hout om en om te draaien bleef er nagenoeg geen afval over.

Met de Lamellofrees gleuven gefreesd voor de deuvels. Zoals op de foto is te zien zijn de sleuven aan de binnenzijde van het vierkant gefreesd terwijl de freesmachine ook zo werd afgesteld dat de deuvels straks zoveel mogelijk aan de achterzijde van het hout komen. Nu dus de onderzijde/achterzijde van het werkstuk.

Hier is de plaats van de deuvels nog eens goed te zien.

Voordat we de vier delen aan elkaar gaan lijmen worden deze in elkaar geschoven en opgespannen. Daarna op het eerder genoemde sjabloon gelegd. Hierdoor kunnen we goed het middelpunt bepalen en met een passer de binnen en buitencirkel op het werkstuk aftekenen. De delen paren. (aantekenen welke delen aan elkaar sluiten)

Daarna de stukken weer uit elkaar nemen en op de lintzaag de binnenzijden rond zagen. (Niet de buiten kant) Als er geen lintzaag is kan het ook uitstekend met een decoupeerzaag en kan het rondzagen zelfs wachten tot na het lijmen.
Nu de delen en de sleuven insmeren met houtlijm en daarna klemmen. Dit kan op meerdere manieren.

Klemblokje

Met zelfgemaakte blokjes, zoals op de foto, en een goede spanband gaat dat uitstekend. De blokjes exact haaks uitzagen nadat er in het hart van het blokje eerst een gat is geboord. Zo kan overtollige lijm weg zonder dat de blokjes aan het werkstuk worden gelijmd. Eerst een stukje huishoudfolie tussen werkstuk en blokjes leggen kan natuurlijk ook. De blokjes kunnen het beste van multiplex worden gemaakt.

Een andere methode is met een opspankruis. Elders op deze pagina vindt u een omschrijving voor de bouw van deze lijstklem.

Na het uitharden van de lijm (24 uur) Gaan we op de lintzaag de buitenzijde van het werkstuk rond zagen. Of met de decoupeerzaag de binnen- en de buitenzijde rond zagen.

We spannen het werkstuk daarna met behulp van een chuck op, de toekomstige achterzijde naar ons toe en gaan de buitenzijde ronddraaien met de guts. De guts boven het middelpunt met de snede op het hout leggen, daarna het handvat van de guts iets omhoog halen. De guts begint nu te snijden en geeft een prima resultaat.
Daarna draaien we voorzichtig de gleuf uit waarin het glas, de foto en het stukje hardboard hun plaats moeten vinden. Oppassen voor de rondraaiende klauwen.

Het werkstuk zo inspannen dat de klauwen steeds twee delen aangrijpen. We zouden anders het werkstuk weer uit elkaar wringen. Als we dit te lastig vinden, of als we geen opspanchuck hebben kunnen we deze uitsparing later ook met de bovenfrees aanbrengen. We gebruiken dan een rabatfrees met aanlooplager. (Zie voorlaatste foto.)

Van MDF hebben we inmiddels een opspanplaat gemaakt. Hierop wordt het werkstuk vastgezet. Als we in het MDF wat gleufjes maken kunen we het werkstuk prima centreren. We schroeven het werkstuk op de plaat. De schroeven komen nabij de buitenrand. Handig is het als we op de draaiende plaat vooraf met een potlood wat ringen hebben getekend aan de voor- en de achterzijde van de opspanplaat. De schroeven niet te vast zetten. Met behulp van de leunspaan en een hamertje kunnen we het werkstuk nu centreren. Daarna de schroeven wat vaster draaien. Vast is vast, te vastdraaien is beslist niet goed!

Buitenzijde

Profielsjabloon

Met een fijne guts gaan we nu de profielen in het werkstuk draaien, nadat we eerst de binnenzijde op maat hebben gedraaid. Goed opletten dat de snede van de guts steeds op het hout rust en daarna de guts iets optillen zodat deze gaat snijden. Daarbij is de opening van de guts wat naar beneden gericht. Als we de guts dus goed laten rusten op de leunspaan en met de snede op het hout wordt het gevaar voor het zogenaamde happen fors gereduceerd. Kies voor een lage snelheid. Als u geen snelheidsregeling op de draaibank heeft, kies dan voor de kleinste poelie aan de motorzijde.
We gebruiken een sjabloon op een stukje karton om de vorm van het profiel af te lezen en eventueel met de steekpasser over te zetten op het werkstuk.

Nadat de profielen zijn gesneden gaan we schuren. Hebben we netjes gewerkt dan beginnen we met nr. 180 of nr. 240 dan nr. 320 en vervolgens met nr. 400.

Vervolgens werd met de compressor het hout goed schoongeblazen en kon er een laag Deense Olie worden aangebracht. Deze laag goed laten drogen en nogmaals licht opschuren met nr 400, vervolgens afwerken met zuivere bijenwas. Het lijstje heeft een doorsnede van 21,7 cm en is 5 cm breed geworden.

Tenslotte zagen we nog een rond plaatje uit dat het glas en de foto moet vasthouden. Een goede glashandel kan voor u een rond stukje ontspiegeld glas leveren of desgewenst een spiegeltje op maat snijden. Een haakje er aan en uw lijstje is klaar. Op de foto is ook een rabatfreesje te zien waarmee de uitsparing gemaakt kan worden.

De naden zijn netjes gesloten.

Maten heb ik bewust niet gegeven. Mijn uitgangsmateriaal was een stukje eik uit de recycling. Het profiel moet u dus ook aanpassen aan de maat van het uitgangsmateriaal. Met deze methode heeft u relatief weinig materiaal nodig voor de vervaardiging van een lijstje.

Het lijstje is hier blank gelaten. Het had ook donkerder gemaakt kunnen worden door het lijstje een nacht in een plastic zak te leggen met ernaast een schoteltje met daarop huishoudammoniak. Daarna afwerken als hier boven aangegeven. Ook andere houtsoorten lenen zich prima voor het maken van een lijstje. Enkel de soorten met veel looizuur er in kunnen we met ammoniak beitsen.

Pennen draaien.

Het draaien van pennen wordt door houtdraaiers graag gedaan. De handel is daar goed op ingesprongen en er is ongelooflijk veel te koop om met succes de mooiste pennen te maken.

Speciale chucks, een hulpstuk om de onderdelen mooi haaks te frezen, een apparaat om de delen in elkaar te schuiven enz. Daarnaast is er een keur aan pen onderdelen en kunnen we daar ongelooflijk veel modellen mee maken. Sommige, vooral Amerikaanse, catalogi puilen er van uit.

Helaas is dit alles niet bepaald goedkoop en voor veel mensen een belemmering om te beginnen aan het pennen draaien.

Het kan echter ook veel en veel goedkoper. Als we een doos pennen kopen van Bic of Staedtler wordt het pennen draaien dubbeltjes werk.

Weliswaar hebben we dan geen pen met een mooi mechaniekje er in, maar het resultaat mag er toch ook wezen en het plezier van het pennen draaien is net zo groot.

Onderstaand een serie foto's die laten zien hoe zo'n pen eenvoudig gemaakt kan worden. Het is het mooist en het prettigst als we in onze draaibank kunnen beschikken over een boorkop.

Misschien is het een tip dat er van het merk Multistar een morseconus kan worden gekocht met daarop aan het einde schroefdraad dat gelijk is aan het schroefdraad dat we in veel boorkoppen van boormachines aan treffen.

Voor het boren nemen we een houtboortje van vier millimeter. Daarmee boren we het eerste stuk. Steeds maar ongeveer een centimeter boren en dan de boor weer terug trekken om het boorsel te verwijderen.

Het boren gaat in hardhout wat makkelijker als we de boor insmeren met een beetje bijenwas. Als we met de korte boor helemaal klaar zijn gaan we verder met de lange boor.

De reden dat we beginnen met een korte boor, is dat we de lange erg snel verbuigen als we er wat druk opzetten tijdens het boren. We gaan dan scheef met het risico dat we een gat buiten center aan het boren zijn. Het boren van een 14 centimeter lang gat van slechts 4 mm in erg hard tropisch hout valt sowieso niet mee. Ondanks dat we een zo laag mogelijk toerental kiezen, verbrandt door de wrijving het boorsel erg snel en wordt daardoor vastgebrand in de spoed van de boor.
De enige oplossing daarvoor is een beetje was aan de boor en slechts kleine stukjes boren. De pennen van Staedler zijn exact 4mm. Die van Bic blijken iets kleiner en vergen dus een beetje lijm bij de montage.

Om de bovenzijde van de pen af te werken heb ik in een staafje rondstaal van 4 mm twee gleuven gezaagd met de Dremel waardoor er een kleine meenemer is ontstaan.

Macro opname van de punt van de staaf

De staaf klemmen we in de boorkop,we kunnen nu de pen er opschuiven en dan eenvoudig een mooie gladde kant aan de pen draaien. Vervolgens gaan we de pen met schuurpapier tot nr.600 afwerken. Of misschien wilt u nog wel fijner afwerken en komt er zelfs Micro-Mesh aan te pas.
(Zie hoofdstuk Afwerken)

We kunnen daarna met b.v. Sandingsealer de pen razendsnel verder afwerken. Gebruik daarbij een stukje keukenrol waarmee u de afwerking uitstekend kunt opbrengen en "polijsten". Na afloop het stukje papier geheel opengevouwen laten drogen i.v.m. het gevaar voor zelfontbranding. (zie het hoofdstuk gezondheid.)

Boren met een lange houtboor gaat erg moeizaam als er zo'n diep gat geboord moet worden. Een slangenboor heeft de neiging om te verlopen, met het risico dat de boor aan de zijkant het hout weer verlaat. Een speciale langgatboor werkt aanzienlijk beter maar is niet te koop in 4 millimeter. Er zit dus eigenlijk niets anders op dan zo'n boor zelf te maken. Een zogenaamde kanonnenboor werkt heel goed en houdt uitstekend zijn lijn mits u zo boort, dat het hout wordt aangedreven door de draaibank en de boor stil staat. (in de losse kop.)

Hoek van 80° →

Tekening van een kanonnenboor

We kunnen zo'n boor zelf betrekkelijk eenvoudig en goedkoop maken van een staafje zilverstaal van 4 millimeter en een centimeter of 20 lang. Het staafje moet exact haaks worden afgezaagd. Daarna gaan we over 4 centimeter precies de helft van het rond afslijpen. Tenslotte geven we de boor een hoek van 80 graden op de slijpsteen en wordt de bovenzijde van de snede keurig gewet. Aan de andere zijde van het rondstaal slijpen we een driehoekige arend en we draaien een keurig hecht. Het prettigst is hier een ovaal hecht, omdat dat beter in de hand ligt en makkelijker te hanteren is tegen de draaiende krachten in. Als we dat alles nauwkeurig doen ontstaat er een uitstekende boor die zonder al te veel druk prima een langgat boort in onze pennen. Wel steeds na enige millimeters de boor uit het werkstuk trekken om het boorsel af te voeren. Een compressor is erg prettig om het gat ook af en toe eens uit te blazen. Als we de boor steeds even in de lijnolie of zonnebloemolie dompelen zullen we zien dat deze nog makkelijker zijn werk doet. Een beetje vaseline heeft hetzelfde effect.

Voor andere projecten kunnen we dit model boor natuurlijk ook in verschillende formaten maken. Als we dikkere boren maken kunnen we het af te slijpen vlak ook wat groten maken, zo tot een centimeter of acht.
Helemaal goed doen we het als we de boor voor het gebruik ook nog eens harden en daarna ontlaten, zoals beschreven in het hoofdstuk Harden. De grotere gaten kunnen we zonder problemen ook met de modelguts boren.

Leunspaan zo hoog zetten dat de punt van de guts exact in het hart van het werkstuk uitkomt.
Bij foto twee gaat de guts het hout in.
Bij foto drie is de guts inmiddels zo'n acht cm in het werkstuk doorgedrongen. Regelmatig de spanen afvoerem.

Gewoon de guts precies in het midden in het hout duwen. Dit vergt misschien even wat oefening maar gaat eigenlijk vanzelf. Regelmatig de guts terug halen om het boorsel af te voeren. Ook nu weer de guts/boor even smeren met wat olie of vaseline. Bij een laag toerental wordt deze dan niet warm en snijdt net als de ouderwetse lepelboor.

Succes.

Heeft u vragen of wilt u reageren:

Schrijf een bericht in het gastenboek. Bekijk hier mijn gastenboek.

Niets van deze publicatie mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming.