www.de-houtdraaier.nl

Een van de mooiste dingen van het houtdraaien is misschien wel dat je zonder les te hebben gehad direct aan het werk kunt en dat je, veelal tot je eigen verbazing, al snel tot resultaat komt. Dat wil niet zeggen dat houtdraaien niets voorstelt. Maar toch, het is best een kick, dat je zonder van toeten of blazen te weten, al iets hebt gepresteerd. Vrijwel zeker ben je in zo'n geval gaan schrapen, een methode van houtdraaien die je in de zestiger en zeventiger jaren nog volop in de schaarse Nederlandstalige houtdraaiboekjes kreeg uitgelegd. Soms werd ook de betere methode, het snijdend draaien, wat vaag genoemd maar een behoorlijke uitleg ontbrak.

Nog steeds zijn er hele volksstammen die aan de draaibank staan en enkel de schrapende methode toepassen en beslist ook tot mooie resultaten komen. Op zich is daar ook niets mis mee. Het belangrijkste is dat men plezier beleefd aan de hobby houtdraaien en ik kan de verzekering geven dat houtdraaien een enorme voldoening geeft, of je het nu schrapend of snijdend beoefend.

Wat is dat nu schrapend draaien. In feite komt het er op neer dat je een houtdraaibeitel tegen het werkstuk (het draaiende stuk hout) duwt. 

                                                     Schrapend draaien

Daardoor vliegen er stukjes hout van dat werkstuk in het rond en gaat het werkstuk vorm krijgen. Het houtschraapsel wordt door de beitel uit het werkstuk gerukt, dat daardoor vorm krijgt maar wel flink ruw is.
De leunspaan staat zo dat de beitel op center hoogte zijn werk doet.

Bij het snijdend draaien staat de leunspaan boven centerhoogte en de beitel doet ruim boven centerhoogte zijn werk.
Bij snijdend draaien ligt de snede van de houtdraaibeitel op het draaiende werkstuk en die snede wordt langzaam, een heel klein beetje, in het werkstuk gebracht, door het handvat wat naar boven te bewegen. We zien fijne krullen verschijnen. We kunnen de dikte van de krul bepalen door het handvat meer of minder omhoog te bewegen. De beitel blijft ten alle tijde op de leunspaan rusten en de snede op het werkstuk.

                                                     Snijdend draaien

Door de beitel nu heel voorzichtig in de richting te verplaatsen waarin de snede van de beitel wijst gaat de beitel een keurige krul van het hout snijden, zoals je ook kunt zien bij een handschaaf, die over het hout wordt voortbewogen. Het resultaat is een mooi glad oppervlak. Ik heb de uitleg hier bewust eenvoudig willen houden en deze is daardoor ook niet helemaal compleet. Het snijdend draaien is bij voorkeur aan te leren onder toezicht en met uitleg van een goede leermeester, het vergt zeer veel oefenen en nog eens oefenen. Maar het loont beslist de moeite!!

                    Bij het snijdend draaien met de draaibeitel ligt het snijpunt van
                    de beitel exact bij de punt van de pijl. De onderste- en bovenste
                    hoek van de beitel blijven daarbij vrij van het hout. De beitel
                    rust op de beitelsteun en met de snede (dus bij de pijl op de
                    tekening) op het hout.
                    De snijrichting is hier van rechts naar links.

Het lijkt misschien  aantrekkelijk om je aan te sluiten bij het legioen mensen dat schrapend zijn of haar hobby beoefent en eigenlijk is daar ook niets op tegen. Men hoeft zich daar ook beslist niet voor te schamen. Het belangrijkste is ten slotte dat er plezier wordt beleefd aan een mooie scheppende hobby.

Toch wil ik beginners aanraden eigenlijk helemaal niet te starten met schrapend hout te draaien. Het geeft weliswaar snel resultaat maar er moet zeer veel geschuurd worden om tot een mooi eindproduct te komen en de hobby is toch houtdraaien en niet houtschuren?

Krullen/lange linten, bewijzen dat hier snijdend werd gedraaid.

Hoe leer je nu dat snijdende houtdraaien? Daarvoor kunnen er vele wegen bewandeld worden. In Nederland en Vlaanderen zijn houtdraaiverenigingen die actief zijn om hun leden op een hoger peil te brengen. Daarnaast zijn er diverse personen (meestal beroepsdraaiers) en instellingen of bedrijven, die houtdraai lessen verzorgen.

Die lessen vergen op zich een flink bedrag maar geven een uitstekende basis om je thuis verder te bekwamen, uiteindelijk is les nemen beslist lonend. Maar bedenk wel, de beste les is uiteindelijk; oefenen, oefenen, oefenen.

Ook hier spelen dus de centen een grote rol, als er geen budget is voor les of als de activiteiten van een vereniging te ver weg worden gehouden, moeten we terug vallen op boeken. In ons kleine Nederlandse taalgebied is het aanbod van houtdraaiboeken inmiddels gereduceerd tot nul. In het Engels zijn er honderden titels over houtdraaien in al zijn facetten. In het Duits enige tientallen, waaronder enkele echte standaardwerken. Onder de handvol boeken die in het Nederlands zijn verschenen zijn er wel een paar die genoemd moeten worden. Jammer genoeg zijn de boeken uitverkocht en schijnt er geen herdruk meer te komen. Wie de Franse taal voldoende machtig is kan ook kiezen uit een keur van uitstekende boeken. In Frankrijk worden er minder potjes e.d. gedraaid en is het houtdraaien veelal tot een techniekvolle en kunstige bezigheid verheven. Voor hen die meer technisch willen werken zijn de Franse boeken veelal een openbaring.

Elke beginnende draaier zou beslist "Het Basisboek Houtdraaien" van Gerard Gaasbeek en Joost Kramer moeten aanschaffen.  Als dit boekje goed wordt gevolgd en er wordt geoefend, geoefend, geoefend, gaat er een uitstekende basis komen, om uit te groeien tot een draaier die prima weet om te gaan met de draaibeitel, volgens de snijdende methode. Het schuren zal dan zeer beperkt nodig zijn en het resultaat geeft des te meer bevrediging. Het tweede boek dat ik zou willen noemen kan een vervolg zijn op het eerst genoemde en is uit het Engels vertaald. "Houtdraaien, Techniek en Projecten" van Phil Irons.   (Jammer is wel dat het vertaalwerk van de houtboeken van uitgever Cantecleer erg slordig is en dat dat ook bij dit boek weer blijkt.)

Misschien is het zelfs het beste deze boeken tegelijk aan te schaffen. Het beeldmateriaal van het tweede boek kan dan ondersteunend zijn voor het eerste. Wel is het advies het Basisboek, ook als zodanig, zeer uitvoerig eerst als leidraad te gebruiken en als alle oefeningen volledig onder de knie zijn, pas over te stappen op de uitgebreidere technieken van het tweede boek.    

Inmiddels is mij bekend (december 2006) dat beide boeken bij de boekhandel niet meer in voorraad zijn. Het boek van Phil Irons lag enige tijd geleden bij de Slegte en is dus niet meer te bestellen. Of  het boek van Gerard Gaasbeek ook geheel is uitverkocht is mij niet bekend. Veelal is het in houtbewerkingsspeciaalzaken nog wel enige tijd te koop.    Co -auteur Joost Kramer zou nog voldoende exemplaren in zijn winkel hebben.            

De prikkel om direct een kandelaar aan de sceptische familieleden te tonen moet worden overwonnen. Het is beslist beter om ze de oefenresultaten te laten zien.  Die beloven immers meer voor de toekomst!!   Een stukje hout met daarop keurige gladde krommen, bogen enz., dat zal het de eerste tijd moeten zijn.    Des te sneller komt die kandelaar er en dan zonder eindeloos schuren.

Dat schuren heeft ook als nadeel dat mooie scherpe vormen, die oorspronkelijk de bedoeling waren, zijn vervaagd of zelfs geheel verdwenen.

Bedenk steeds dat een opleiding tot houtdraaier in bijvoorbeeld Zwitserland vier jaar duurt. Daarna moeten er vijf praktijk jaren volgen en pas dan, na het volgen van aanvullende opleidingen van een jaar, mag men de "Meisterprüfung" doen.  Hieruit kunnen we leren dat er ook door een amateur heel wat uren gemaakt moeten worden voordat we de beitel op een juiste manier kunnen hanteren.

Het spreekwoord luidt: "Es ist noch kein Meister vom Himmel gefallen". Of te wel  "Oefening baart kunst"

Talent kan helpen maar meters maken is beslist noodzakelijk.

Onderstaand een aantal adressen m.b.t. het leren houtdraaien. De lijst is ongetwijfeld langer te maken, via het internet zijn er zonder problemen meer adressen te vinden.  Joost Kramer heb ik diverse keren zien draaien op demodagen van Radius en daarbij viel zijn zeer efficiënte methode van draaien positief op. Dat lijkt een prima aanbeveling voor zijn lessen.

Joost Kramer, V. L. Biesterveldstraat 13,3523 VA Utrecht, tel. 030 -2340610 www.houtdraaierijkramer.nl  Deze draaier levert ook o.a. draaibeitels.

Baptist, Beekstraat 30, 6811DW Arnhem, tel. 026 - 4451644, hier kan de houtdraaier ook terecht voor alle houtdraaibenodigheden. houtbewerkers@baptist.nl 

K. Schulte, Landwehr 64, 49716 Meppen (BRD), tel. 0049 6937913234,
dit bedrijf levert naast gereedschap en draaibanken ook enkele video's over houtdraaien in het Nederlands. www.drechselbedarf-schulte.de 

Nederlandse Vereniging van Houtdraaiers, RADIUS, p/a: J. Vermeerhof  7, 1394 G.G. Nederhorst den Berg, tel. 0294 253421  www.houtdraaien.com 

Vlaams Gilde van Houtdraaiers, p.a: Maenhoutstraat 41, 9830 Sint Martens-Latem, (B) tel. 09 2823978  http://www.dsgroup.be/vgvh/ 

                 Uit: 100 Verbeeldingen van Ambachten  door   Johannes en Caspaares Luiken

 

 

Heeft u vragen of wilt u reageren:

 

Schrijf een bericht in het gastenboek.     Bekijk hier mijn gastenboek.

                                                       

Niets van deze publicatie mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming.